Uit de laatste capaciteitsmonitor – een studie van de Vlaamse overheid over vraag en aanbod in scholen – weten we dat we tegen het einde van de volgende regeerperiode nood hebben aan ongeveer 20.500 plaatsen in het basisonderwijs, waar er de afgelopen jaren al flink werd bijgebouwd. In het secundair gaat het over meer dan 47.000 plaatsen in het secundair onderwijs (waar er niet of nauwelijks extra capaciteit kwam). Vlaams parlementslid voor Open Vld Jo De Ro: “Vooral voor het secundair onderwijs moeten we de komende jaren een wereldrecord scholenbouw vestigen om te vermijden dat tegen het schooljaar 2024-2025 duizenden 12-jarigen geen plaats zullen hebben. Deze cijfers kennen we nu en we weten hoe moeilijk het bouwen soms gaat: er is geen tijd te verliezen en zijn er drastische maatregelen nodig. Open Vld ziet er vijf om dit te realiseren, met name een nieuwe grote operatie DBFM, het oprichten van een fonds waarmee gronden en panden kunnen verworven worden, voorkooprecht in capaciteitsgemeenten, een Vlaams capaciteitsintendant en een tweejaarlijkse capaciteitsmonitor.”
Het tekort voor het basisonderwijs in de capaciteitsmonitor bedraagt 22.937 plaatsen. Trekken we daar de 2.294 plaatsen af waarvoor door de Vlaamse regering al middelen werden gereserveerd voor de jaren 2019, 2020 en 2021 komen we tot een tekort waar nog niets voor gedaan werd van 20.643 plaatsen tegen het schooljaar 2024-2025. Voor het secundair gaf de capaciteitsmonitor aan dat er nog 63.911 plaatsen nodig zijn tegen datzelfde schooljaar 2024-2025. Om dat tekort weg te werken is er inmiddels budget vrijgemaakt voor 2019, 2020 en 2021 waarmee 16.126 plaatsen zullen gebouwd worden. Nog 47.785 te gaan dus.
Noodplan inzake capaciteit:
Maatregel 1: Striktere opvolging van cijfers
Het is duidelijk dat een capaciteitsmonitor niet langer om de 4 of 5 jaar kan opgemaakt worden. Er werd namelijk een verschil van 30.000 plaatsen vastgesteld tussen de rapporten van 2015 en 2018. Wij stellen voor om de capaciteitsmonitor zeker om de twee jaar uit te voeren. Zo worden grote sprongen vermeden en kan er veel sneller ingespeeld worden op verschuivingen.
Maatregel 2: nieuwe DBFM operatie én maatregelen in ‘gewone’ wachtlijst
We stellen voor om met de NV Scholen voor Morgen, die op dit moment de laatste van de 182 scholen aan het bouwen zijn van een ambitieus DBFM-programma, opnieuw in zee te gaan om een groot deel van de nodige capaciteit te bouwen. Zijn hebben de knowhow in huis én weten wat er nodig is om in versneld tempo bij te bouwen. Daarnaast moeten we durven de huidige wachtlijsten tegen het licht houden en een aantal dossiers die extra capaciteit kunnen creëren op plaatsen waar de komende jaren de noden het grootst gaan worden, te laten voorgaan.
Maatregel 3: er komt een capaciteitsintendant binnen de Vlaamse overheid
Binnen de Vlaamse overheid komt er een capaciteitsintendant die instaat voor de coördinatie en begeleiding van projecten. Hij wordt een gevolmachtigd onderhandelaar zodat hij/zij de nodige stappen kan zetten zodat dossiers en projecten prioritair worden behandeld binnen en buiten de Vlaamse administratie.
Maatregel 4: oprichting van een fonds dat gronden kan aankopen om scholen op te bouwen
Deze maatregel is nodig omdat de plaatsen waar er grote tekorten zijn en/of nog komen, net ook plaatsen zijn waar er weinig gronden beschikbaar zijn om te bouwen, de grond er duur is én omdat grondaankoop niet gesubsidieerd wordt door de Vlaamse overheid. Dit belemmert in aantal steden en gemeenten een snelle realisatie van extra scholen
Maatregel 5: voorkooprecht decretaal mogelijk maken in capaciteitssteden
Door zo’n voorkooprecht wordt het mogelijk dat panden en gronden die op de markt komen én die kunnen dienen voor extra capaciteit voor onderwijs, kunnen aangekocht worden. In de Vlaamse rand bestaat dit al voor sociale woningbouw.
Jo De Ro besluit: “Het is duidelijk dat we het niet gaan redden met gewoon verder blijven werken aan het tempo of met de middelen die nu voor handen zijn. Binnen de komende vijf jaar stevent het Vlaamse onderwijs af op een catastrofe. Niet langer in een beperkte regio in en rond onze grootste steden, maar in een veel ruimer gebied waar capaciteit tot nu toe geen issue was. Onze fractie en ik persoonlijk volgen dit thema al meer dan tien jaar. We willen dit hoog op de politieke agenda houden. Dit thema leent zich niet tot sloganeske oplossingen, maar heeft nood aan fundamentele en belangrijke beslissingen en keuzes.”
SHARE