We hebben in ons land al een hele weg afgelegd in de strijd voor gelijke rechten voor de LGBTI-gemeenschap. Vandaag prijkt België op de tweede plaats in de lijst van landen die een progressief beleid voeren op het vlak van seksuele oriëntatie en genderidentiteit en –expressie. Onze partij heeft steeds een voortrekkersrol gespeeld in de maatschappelijke aanvaarding en gelijkschakeling van LGBTI. Welke stappen in de goede richting zijn er ondertussen allemaal genomen? En wat moet er nog gebeuren? Een overzicht.
- De doorbraak onder de regeringen Verhofstadt
Onze partij voerde het pleidooi al langer, maar voor de eerste echt baanbrekende beleidsdaden was het wachten op de komst van de progressieve paars-groene en nadien paarse regeringen onder leiding van premier Guy Verhofstadt. Toen realiseerden we een aantal belangrijke doorbraken waardoor België definitief een voortrekkersrol op wereldvlak kon vervullen.
De belangrijkste mijlpalen:
- Invoering van het homohuwelijk (30 januari 2003). Erkenning van huwelijken tussen een holebi met de Belgische nationaliteit en een buitenlandse partner (1 oktober 2004). Openstelling van Adoptie door koppels van hetzelfde geslacht (18 mei 2006).
- 10 mei 2007: Wet betreffende de transseksualiteit van Hilde Vautmans. Tien jaar later, op 25 juni 2017, kwam er een nieuwe Wet tot hervorming van regelingen inzake transgenders wat de vermelding van een aanpassing van de registratie van het geslacht in de akten van de burgerlijke stand en de gevolgen hiervan betreft. Dankzij de inspanningen van Open Vld beschikt België nu over één van de meest liberale transgenderwetten ter wereld.
- Wet betreffende de medisch begeleide voortplanting en de bestemming van de overtallige embryo’s en de gameten van 6 juli 2007: deze wet stelt de medisch begeleide voortplanting open voor hetero én lesbische én homoparen. Zo kunnen mannen terecht in fertiliteitscentra in België om samen met een draagmoeder een kind te verwekken met eigen genetisch materiaal.
- Invoering van 17 mei als dag ter bestrijding van de homofobie
- Dankzij de wet van 13 april 2011 tot wijziging, wat betreft de meeouders, van de wetgeving inzake het geboorteverlof, kregen ook lesbische meemoeders recht op tien dagen ‘vaderschapsverlof’. Inmiddels werd de term genderneutraal gemaakt en heet het nu ‘ouderschapsverlof’.
- Stappen vooruit in Vlaanderen
Ook op het Vlaams niveau hebben we ondertussen niet stilgezeten. Op 26 april 2006 kwam er resolutie van H. Schueremans betreffende de algemene maatschappelijke aanvaarding en gelijkschakeling van holebi’s. Deze resolutie omvat een breed holebi-programma dat samengevat op het volgende neerkomt:
- 17 mei in Vlaanderen uitroepen tot jaarlijkse nationale dag ter bestrijding van homofobie en er bij de Verenigde Naties e.d. op aan te dringen om die dag op hun officiële agenda te plaatsen;
- opdrijven van inspanningen voor wetenschappelijk onderzoek over holebiseksualiteit en bevorderen van doorstroming van kennis naar het brede publiek;
- overdracht van kennis over holebiseksualiteit in onderwijs via horizontale aanpak;
- schooloverheden sensibiliseren om onbegrip of afwijzing van holebi’s door collega-leerkrachten of directies tegen te gaan;
- erop toezien dat openbare bibliotheken beschikken over literatuur inzake holebiseksualiteit;
- genuanceerde en informatieve berichtgeving en beeldvorming in de media nastreven;
- werkgevers aansporen om holebiseksualiteit op een normale manier te integreren in de algemene bedrijfscultuur;
- gedifferentieerde aanpak uitwerken naar bijzondere doelgroepen (ouderen, personen met een handicap, allochtonen, gescheiden holebi’s met kinderen…);
- bijzondere aandacht besteden aan de opvang en begeleiding van ouders van holebi’s;
- alle holebi’s en hetero’s wijzen op hun verantwoordelijkheid om veilig te vrijen.
Deze resolutie vormde de basis van het eerste Vlaams Actieplan “Gelijke Kansen voor Holebi’s” in 2007. In 2008 kreeg deze resolutie nog een vervolg, meer bepaald voor de erkenning van de Jogjakartaprincipes: 29 principes aan de hand waarvan regeringen en andere actoren geweld, misbruik en discriminatie tegen holebi en transgenderpersonen uit de wereld zouden moeten helpen. Op 2 april 2014 werd in navolging van de Open Vld-resolutie rond holebi’s een analoge resolutie betreffende de maatschappelijke aanvaarding en gelijkschakeling van transgenders aangenomen.
In 2012 diende Open Vld bij monde van Irina De Knop een voorstel van resolutie betreffende het voorkomen van hiv-besmettingen en AIDS in. Het Vlaams Parlement nam uiteindelijk een gelijkaardige resolutie aan.
Er kwam ook een aanpassing van het arbeidsrecht, waarbij het begrip ‘wezenlijke en bepalende beroepsvereiste’ werd opgenomen. Naar holebi’s toe betekent dit laatste dat er geen oneigenlijk gebruik mag zijn van het begrip ‘wezenlijke en bepalende beroepsvereiste’ in het aanwervingsbeleid of om mensen te ontslaan. Concreet voorbeeld: in het katholiek onderwijs mag men bvb. niemand ontslaan omdat hij homo blijkt te zijn.
- De regeringen Di Rupo en Michel
Onder impuls van Open Vld kreeg het regeerakkoord van de regering Di Rupo een volwaardig onderdeel rond LGBTI, waarvan Annemie Turtelboom de pen vasthield. De klemtoon lag op het bestrijden van homofobie en discriminaties op basis van seksuele geaardheid. Eind 2011 diende Open Vld in de Senaat een voorstel van resolutie in betreffende het invoeren van de anonieme klacht ingeval van homofoob geweld. Door de ontbinding van de Senaat werd deze resolutie niet gestemd, maar ze werd wel de basis voor een later Interfederaal Actieplan tegen Homo- en Transfobie dat onder impuls van toenmalig minister van Justitie Annemie Turtelboom samen met de minister van Binnenlandse Zaken werd opgesteld.
In 2018 kwam er een nieuw Interfederaal Actieplan. Het plan kwam er met drie jaar vertraging. Open Vld heeft in die periode herhaaldelijk aangedrongen bij de bevoegde staatssecretarissen om haast te maken met het nieuwe plan.
Het Interfederaal Actieplan HIV-plan 2014-2019 bundelde acties op zowel federaal als Vlaams niveau.
Tijdens de regering Michel was het vooral Maggie De Block die als minister van Volksgezondheid een aantal opmerkelijke initiatieven genomen heeft die de gezondheid en het geestelijk welzijn van LGBTI hebben kunnen bevorderen.
- Om hiv-besmettingen te voorkomen, besliste Maggie De Block tot de terugbetaling van het preventief gebruik van antiretrovirale middelen of pre-exposure prophylaxis, kortweg PrEP.
- Voor de behandeling van hiv-seropositieve mensen nam minister De Block eind 2016 maatregelen om hen sneller toegang tot de juiste geneesmiddelen te verlenen.
- In juni 2016 kwam er onder impuls van Maggie De Block de erkenning van de Positieve Raad. Via de Positieve Raad kunnen hiv-patiënten de maatregelen rond de preventie en aanpak van hiv en aids actief helpen vormgeven. Ze komen zo mee aan het roer te staan van het beleid.
- In november 2016 zorgde Maggie De Block ervoor dat hiv-zelftesten mogelijk werden.
- In 2017 zorgde Maggie De Block voor de legalisering van gedemedicaliseerd testen met het oog op hiv-preventie. Koninklijk Besluit 78 op de gezondheidsberoepen werd aangepast zodat vrijwilligers van preventieorganisaties in doelgroepen HIV-oriëntatietesten kunnen afnemen, onder toezicht van een arts.
- In mei 2017 maakte Maggie De Block 1.170.000 euro vrij om personen die vragen hebben over hun genderidentiteit of genderdysforie vertonen, beter psychologisch te begeleiden
- In 2018 versoepelde Maggie De Block het verbod voor mannen die seks hebben met mannen om bloed te doneren. Het strenge verbod werd door de doelgroep vaak als discriminerend ervaren. De nieuwe regeling verloopt – uiteraard – binnen een veilig kader!
- De strijd wereldwijd
Door de jaren heen heeft Open Vld ook het voortouw durven nemen om regimes die zich niet tolerant ten aanzien van LGBTI gedragen, of deze mensen zelfs vervolgen, in klare taal duidelijk te maken dat ze rechten van LGBTI moeten respecteren.
Dat heeft geresulteerd in diverse acties. Toenmalig minister van Buitenlandse Zaken Karel De Gucht deinsde er niet voor terug om het regime in Gambia terecht te wijzen nadat bleek dat er homo-vervolgingen waren. Ook tegen Russische homofobe acties heeft hij geageerd. Dat verleidde hem in 2007 zelfs tot de gedecideerde uitspraak na homofobe uitlatingen van de Russische president Poetin dat “landen die geen vorm van homohuwelijk hebben ingevoerd, minder ver staan in hun evolutieproces”.
Als staatssecretaris voor Asiel & Migratie zorgde Maggie De Block ervoor dat asielzoekers een erkenning konden krijgen als ze in gevaar verkeerden in hun land van herkomst omwille van hun geaardheid.
Ook in het parlement hebben diverse Vlaams Volksvertegenwoordigers, Kamerleden en Senatoren mistoestanden tegen LGBTI publiekelijk aangeklaagd. De afgelopen legislatuur waren de vervolgingen van homo’s in Tsjetsjenië één van de meest gecontesteerde en bekritiseerde acties.
Huidig minister van Ontwikkelingssamenwerking Alexander De Croo maakt van het respecteren van LGBTI-rechten een element voor het toekennen van ontwikkelingshulp.
Voor Open Vld is het duidelijk dat LGBTI-rechten hoog op de internationale agenda moeten staan. Onze mandatarissen maken dit in bi- en multilaterale contacten duidelijk, publiekelijk waar het kan, in beslotenheid waar het moet.
- De toekomst
Ondanks al deze positieve stappen mogen we niet op ons lauweren rusten. Er blijft werk aan de winkel. Op ons Vrijheidscongres van november 2017 legden we samen met onze leden onze visie voor de komende tien jaar vast. Met betrekking tot de LGBTI luidt die:
“Ons uitgangspunt in alle situaties is het individu en niet de groep of de samenlevingsvorm.
Ieder mens is uniek. We wijzen het identitaire denken, dat mensen reduceert tot één identiteit, af. De identiteit van mensen is gelaagd. Iedereen bepaalt zelf zijn of haar eigen identiteit. Je kan hier zijn wie je wil, zeggen wat je wil, worden wat je wil.
Omdat elke mens gelijkwaardig is, strijden we tegen iedere vorm van discriminatie of uitsluiting op basis van gender, afkomst, leeftijd, seksuele geaardheid, handicap, levensbeschouwing of welke andere grond dan ook.
Regelgeving maken we met het individu als uitgangspunt. Mensen kiezen zelf met wie, hoe lang en op welke manier ze samenleven of niet en of ze kinderen krijgen of niet. Regelgeving is er om een kader te scheppen voor die keuzes, niet om samenlevingsvormen te promoten of op te dringen. We maken regelgeving zoveel mogelijk leefvormneutraal.
We schrappen de geslachtsverwijzing op officiële documenten waar dit mogelijk is.
We creëren een wettelijk kader rond draagmoederschap. In het kader van nieuwe samenlevingsvormen herijken we het familierecht en maken we meervoudig ouderschap, waarbij een kind juridisch meer dan twee ouders kan hebben, mogelijk. We maken het afstammingsrecht genderneutraal.”
De volledige slottekst van het Vrijheidscongres lees je hier: https://www.openvld.be/library/1/files/6819_congrestekst_vrijheidscongres.pdf