In Kinepolis Brussel verzamelden Open Vld-leden en sympathisanten voor het vierde en laatste Liberaal Vuur-congres. Deze keer debatteerden ze over hoe iedereen zich kan thuis voelen in onze samenleving. “Samenleven gaat over meer dan alleen etnische diversiteit. Migratie en inburgering zijn belangrijk, maar slechts een deel van het grotere verhaal,” zegt Open Vld-voorzitter Egbert Lachaert.
Tijdens dit congres kregen de aanwezigen opnieuw de kans om hun visie te geven over verschillende stellingen. De stellingen die tijdens de vier congressen zijn goedgekeurd, vormen de basis van een groot ideologisch congres in 2023. “We organiseerden al congressen over vrijheid, een efficiënte economie en onze democratie. Vandaag voegden we daar ‘zich thuis voelen in onze samenleving’ aan toe,” zegt Egbert Lachaert.
In zijn slotspeech benadrukte Lachaert dat in zo’n samenleving iedereen gewoon zichzelf moet kunnen zijn. “Dat vraagt een inspanning van beide kanten,” zei Lachaert. “We hebben het debat te lang overgelaten aan extreme stemmen. Zo zijn groepen vervreemd van elkaar. Vandaag hebben liberalen hun eigen lijnen getrokken: wie bij ons woont is Vlaming en Belg. Maar we geven ook toe: er zijn grenzen. Als je naar hier wil komen, heb je ook een aantal plichten. Iedereen moet zijn steentje bijdragen. En wij zorgen dan dat iedereen zich goed voelt. Daarom is ook mentaal welzijn zo belangrijk.”
Ook premier Alexander De Croo beaamde dat. “We zijn trots om alles wat goed is aan ons land te delen. Maar na de corona- en energiecrisis, zitten we vandaag met een opvangcrisis. We doen er alles aan om iedereen opvang te voorzien. Al moeten we een belangrijke discussie durven voeren: hoeveel meer kunnen we als land nog doen? Dat is niet evident, want we spreken over mensen. Maar, op een bepaald moment moet je durven zeggen: we hebben ons ding gedaan. We hebben nood aan Europese solidariteit. Het draagvlak in ons land is niet eindeloos. Op een moment als nu is het zelfs een beetje broos.”
Streng aan de voordeur, warm in huis
“Vandaag is migratie actueler dan ooit,” zegt Vlaams minister en één van de congrestrekkers Bart Somers. “We hebben daarover belangrijke stellingen goedgekeurd. Toch mag het niet enkel daarover gaan. In onze samenleving moet iedereen zich thuis voelen. Dit gaat dus ook over de bredere samenleving in al haar diversiteit.”
Wat betreft migratie en inburgering pleit Open Vld voor een kordaat, maar rechtvaardig en hoopvol verhaal. “Bekijk het als een huis,” zegt Somers. “Aan de voordeur moeten we streng en rechtvaardig zijn. Niet iedereen kan binnen. Daarvoor zijn duidelijke regels nodig. In de hal moeten we mensen helpen inburgeren zodat ze meer kansen krijgen en volwaardig kunnen participeren. In de living moet iedereen zich thuis voelen, geen A en B burgers.”
“Concreet houdt dat ook in dat we inzetten op een streng maar rechtvaardig terugkeerbeleid en op economische migratie,” vult congrestrekker en federaal parlementslid Jasper Pillen aan. “Wie aan ons sociaal systeem bijdraagt, is welkom. Misbruik mogen we niet aanvaarden. Migratie en integratie zijn sterk met elkaar verbonden. Daar bovenop moeten we Europees een beter spreidingsplan voor vluchtelingen afspreken. Nu moeten sommige landen disproportioneel veel mensen opvangen.”
Mentaal welzijn gaat over de hele samenleving
“Samenleven gaat over meer dan alleen migratie,” zegt ook de derde congrestrekker Souad Abihi. “Iedereen moet zich goed voelen. We onderschatten dat probleem vandaag. We spenderen enorm veel geld aan lichamelijke letsels, aan fysische gezondheidszorg. Maar ook de psychiatrische zorg moet efficiënter. Mentaal welzijn gaat over ons allemaal, ongeacht onze kleur, vorm, beperkingen, geslacht of geaardheid.”
Tijdens het congres ligt er ook een focus op meer mensen laten werken. “We focussen vandaag te veel op wat mensen niet kunnen. Maar er zijn veel zaken die mensen met een letsel, ziekte of handicap wél nog kunnen. Mensen motiveren om met die zaken aan de slag te gaan, is goed voor de hele samenleving. Ook voor de individuele burger is dat goed: het helpt ons om een sociaal netwerk op te bouwen en versterkt ons, zowel mentaal als financieel.”
De goedgekeurde stellingen
Een Liberaal migratiebeleid
Over heel Vlaanderen worden tal van bedrijven en organisaties geconfronteerd met een tekort aan arbeidskrachten. Niet-EU-burgers met een waardevol economisch profiel moeten gemakkelijker toegang kunnen krijgen tot onze arbeidsmarkt. Werkgevers moeten hen vlotter kunnen aanwerven. Wie een werkgever kan overtuigen om een arbeidsovereenkomst af te sluiten met correcte arbeidsvoorwaarden, moet hier aan de slag kunnen.
De voorwaarden voor gezinshereniging moeten worden verstrengd en op hetzelfde niveau als in andere EU-landen, bijvoorbeeld op het vlak van wachttijden.
Het huidige Dublinsysteem werkt niet. Op Europees niveau moet er een verplichte verdeelsleutel voor vluchtelingen komen tussen de lidstaten. Deze vluchtelingen worden door het Europees asielagentschap gescreend aan de grenzen van Europa. Voor lidstaten die zich niet aan de afspraken binnen het Europese migratie- en asielbeleid houden, volgen sancties.
Op Europees én nationaal niveau worden er duidelijke afspraken gemaakt met landen van herkomst. Handelsovereenkomsten met die landen, ontwikkelingssamenwerking en het uitreiken van visa hangen af van hun bereidheid om landgenoten effectief terug te nemen.
Een krachtig inburgeringsbeleid: kansen geven én nemen
Mensen die in het kader van volg- en huwelijksmigratie naar ons land willen komen, moeten, indien mogelijk, een (digitale) inburgeringscursus Nederlands opgestart hebben en een inburgeringscursus maatschappelijke oriëntatie in het land van herkomst gevolgd hebben. Het performant maken en digitaliseren van onze Agentschappen Integratie en Inburgering, zoals in Vlaanderen gebeurde, maakt dit perfect mogelijk.
Ook voor mensen uit arbeidsmigratie voorzien we de mogelijkheid om vooraf de cursus maatschappelijke oriëntatie te volgen en de taal te leren.
Het inburgeringstraject wordt rechtstreeks gekoppeld aan de verblijfsvergunning. Wie migreert naar ons land moet dat inburgeringsbeleid met succes volgen. Wie weigert in te burgeren of weigert onze fundamentele waarden en normen te erkennen, verliest de verblijfsvergunning.
Samenleven betekent dat mensen minder naast en meer mét elkaar leven. Overheidsmiddelen moeten worden ingezet op het doorbreken van segregatie en het versterken van de sociale mix. Er komt een sterk lokaal pact tussen de regionale overheid en de lokale besturen om via een reeks volgehouden robuuster acties te zorgen voor meer gemengde buurten, sport- en jeugdclubs, scholen, verenigingen en meer diversiteit en inclusie op de werkvloer. Het pact zorgt voor meer gelijke kansen en meer opwaartse sociale mobiliteit. Een vergelijkbaar pact met de federale overheid kan inzetten op integrale acties die bijdragen aan veilige en leefbare buurten.
Actualiteitsstelling 1
In ons land moeten we er altijd voor zorgen dat niemand tegen zijn of haar wil op straat moet slapen.
Actualiteitsstelling 2
Minderjarige niet-begeleide vluchtelingen en hun voogden moeten goed ondersteund worden. We willen de focus inzake de besteding van de schooltoeslag terug scherpstellen. De middelen moeten gebruikt worden om school gerelateerde uitgaven te financieren en mogen niet terechtkomen bij mensensmokkelaars.
We hervormen daarom het systeem van de schooltoeslagen naar analogie van hervormingen van de uitkering van het Groeipakket. Dat betekent dat twee derde van de schooltoelage terecht komt bij de opvanginstelling waar de jongere verblijft. De opvanginstelling kan daarmee via een trekkingsrecht de onderwijsuitgaven van de jongeren bekostigen. Het resterende derde van de schooltoeslag wordt in maandelijkse bijdragen gestort op de rekening van de minderjarige die beheerd wordt door een voogd.
Daarnaast maken we tijdelijke richtlijnen om voogden te helpen inzake het beheer van hun budget en de uitgaven die gefinancierd kunnen worden met de gelden van de schooltoelage, namelijk uitgaven gerelateerd aan onderwijs. Deze gelden mogen niet gebruikt worden om terug te sturen naar het land van herkomst, om op deze manier mensenhandel of gezinshereniging te financieren.
Thuis voelen in de samenleving is ook een kwestie van welbevinden
Voor liberalen is (geestelijke) gezondheidszorg een essentieel onderdeel van inclusie. Om de vele uitdagingen van vandaag te kunnen aangaan, hebben we voldoende veerkracht nodig. Het gezondheidsbudget moet meer ingezet worden op geestelijke gezondheidszorg, met focus op kinderen, jongeren en jongvolwassenen. Een efficiëntieoefening binnen de reguliere en geestelijke gezondheidszorg is dringend nodig: systematisch opvolging en beheer van de zorgenoden en diensten, monitoring, dataverzameling en een duidelijke structuur. Investeren in ons mentaal welzijn, zowel preventief als curatief.
Onze arbeidsmarkt moet inclusiever worden en meer mogelijkheden voor maatwerk bieden, op basis van de behoeften van het individu en rekening houdend met persoonlijkheidskenmerken die tot inactiviteit leiden. We moeten ons focussen op wat een individu wel (nog) kan in plaats van wat het niet (meer) kan. De drempels om aan het werk te geraken of aan het werk te blijven moeten lager. We maken werk van flexibele werkregimes en een geactualiseerd welzijnsbeleid, dat ten volle inspeelt op problematieken zoals bijvoorbeeld burn-out of de re-integratie van langdurig zieken. We doen dit ook in de preventieve fase.
Een inclusieve samenleving heeft aandacht voor elk kind. We moeten de samenwerking met het agentschap Opgroeien en de kinderopvang ondersteunen bij initiatieven om alle kinderen te bereiken, ongeacht achtergrond, beperkingen, …. We stimuleren een hechte samenwerking tussen de verschillende basisvoorzieningen en zetten hier meer op in (gezinsondersteuning, kinderopvang en kleuterschool) samen met te lokale besturen. We bevestigen ons engagement om de leerplicht te verlagen naar 2,5 jaar.
SHARE