Na 70 jaar grondige hervorming van het notariaat
De regels rond het notariaat zijn sterk verouderd. De huidige tarieven zijn sinds 1950 nagenoeg ongewijzigd gebleven. Dat zorgt voor hoge tarieven en weinig transparantie. Vice-eersteminister en minister van Justitie Vincent Van Quickenborne heeft daarom een grondige hervorming van de sector uitgewerkt. De notariskosten zullen aanzienlijk dalen voor de gemiddelde gezinswoning. De tarieven worden gemoderniseerd. De excessen worden aangepakt en de consument zal voortaan een transparante factuur van de notariskosten krijgen. Tot slot wordt het statuut van de notaris gemoderniseerd zodat het beroep toegankelijker wordt voor jonge mensen. Het is de belangrijkste hervorming van het notariaat in 70 jaar.
Vorig jaar publiceerde het Prijzenobservatorium van de FOD Economie een studie waaruit bleek dat het notariaat dringend aan hervorming toe is. De kosten zijn te hoog en niet altijd even transparant, de wetgeving is sterk verouderd.
Verouderde wetgeving
Notarissen zijn zowel openbare functionarissen als dienstverleners in het kader van een vrij beroep. Zij hanteren voor de meeste diensten honoraria die wettelijk zijn vastgelegd in het KB van 16 december 1950. De laatste, beperkte aanpassing hieraan gebeurde in 1980.
Het Prijzenobservatorium stelde vast dat die verouderde tarievenregeling geen rekening houdt met de maatschappelijke evolutie van de notariële activiteit. Terwijl informatisering en administratieve vereenvoudiging de notarissen in staat stelden om hun productiviteit te verhogen, zijn de taken van de notaris op andere vlakken complexer geworden door toegenomen wetgeving en bijkomende verplichtingen.
Daarnaast is de regelgeving sterk verouderd. Zo bestaan er al heel wat van de in het KB vermelde akten niet meer (akte van eerbied, toestemming tot het huwelijk, machtiging van de vrouw door de man, …). Andere nieuwe types van akten zijn niet opgenomen in de regeling onder meer op het vlak van vennootschapsrecht (bv. fusies, splitsingen, …), familierecht (bv. verwerping van nalatenschap, erfovereenkomsten, …) maar ook inzake vastgoed (bv. verkavelingsakten, …).
Hervorming
Daarom komt vice-eersteminister en minister van Justitie Vincent Van Quickenborne met een grondige hervorming van het notariaat.
- Lagere kosten bij aankoop gezinswoning
Wie een woning aankoopt, dient ereloon en administratieve kosten te betalen voor zowel de aankoopakte als de kredietakte. De administratieve kosten zijn ongeveer 1.100 euro per akte. Voor de aankoop van een mediaanwoning met waarde van 232.500 euro (2020) waarvoor men een krediet van 200.000 euro aangaat, betaalt men zo al snel zo'n 4.000 euro aan notariskosten.
Daar komt nu verandering in.
Enerzijds worden de administratieve kosten forfaitair vastgelegd op respectievelijk 750 euro en 550 euro voor de aankoopakte en de kredietakte. Dit geldt voor alle vastgoedakten en komt in de plaats van kosten die samen (aankoopakte + kredietakte) gemakkelijk konden oplopen tot 2.000 euro.
Daarnaast worden de erelonen verlaagd voor de aankoop van een gezinswoning. Afhankelijk van de aankoopsom kan de korting op de erelonen op de aankoopakte oplopen tot 12%. Voor de kredietakte geldt een forfaitaire vermindering van 20% op het ereloon voor alle schijven. De verlaging van het ereloon geldt voor de aankoop van een woning in volle eigendom door natuurlijke personen. Het moet gaan om de enige en eigen woning van het gezin.
Deze hervorming zal ervoor zorgen dat 98% van de aankopen van een woning goedkoper wordt. Concreet: voor een mediaanwoning van 232.500 euro dalen de notariskosten met 1.102,31 euro. Goed voor een korting van gemiddeld 25% op de notariskosten. Voor woningen van 450.000 euro bedraagt het voordeel nog steeds gemiddeld 574,16 euro. Voor de duurste woningen boven de 800.000 euro (2% van de aankopen) is er geen voordeel meer. Ze betalen enkele honderden euro's meer. Dit geld gaat naar het Notarieel Fonds dat er onder meer voor zorgt dat bepaalde aktes zo goed als gratis zijn (bijvoorbeeld de kost van de neerlegging van een zelfgeschreven testament die 8,55 euro bedraagt).
Ter illustratie: simulaties in vergelijking met de huidige gemiddelde notariskosten
Ook voor de familiale akten worden voortaan vaste tarieven gehanteerd. Zoals de zorgvolmacht, een akte van erfopvolging, een aanvaarding of verwerping van een nalatenschap onder voorrecht van boedelbeschrijving. Voor die familiale akten is er nu een vast tarief van 195 euro. Zij worden gemiddeld 50 euro goedkoper.
- Geen excessen meer
Bepaalde excessen die doorheen de tijd zijn ontstaan, worden ook aangepakt. Zo is het bij de verkoop van appartementen of bij verkavelingen reglementair voorzien dat de notaris die de basisakte verlijdt ook instaat voor de verkoopakten van alle verschillende appartementen of kavels omdat deze het beste inzicht heeft in de complexiteiten van het dossier. Voor notarissen die samenwerken met promotoren is dit een lucratieve overeenkomst omdat de opzoekingswerken voor de verschillende quasi-identieke verkoopakten veel beperkter zijn. Nu zal enkel het verlaagde forfait van 550 euro voor administratieve kosten kunnen aangerekend worden i.p.v. bedragen van 1.000 euro en meer.
- Transparante factuur
De consument zal voortaan een helder overzicht krijgen van de verschillende soorten kosten die met de akte gepaard gaan. De factuur van de notaris zal een duidelijk onderscheid maken tussen erelonen, uitgaven aan derden en administratieve dossierkosten. Het betreft hier de kosten voor het opzoekingswerk en dergelijke en anderzijds de kosten die de notaris maakt om derden in te schakelen (bv. de stedenbouwkundige dienst). Door dit duidelijk op te lijsten, kan er geen onterechte verwarring meer ontstaan en is het voor de burger duidelijk welke kosten gemaakt worden.
- Bedrijf starten voor 1.000 euro all in
Bij de hervorming van de tarifering wordt ook ingezet op het stimuleren van startende ondernemers. Een startende ondernemer die gebruik maakt van standaardstatuten krijgt een voordeeltarief bij de oprichting van een onderneming. Hiervoor is een verlaagd tarief van toepassing van 200 euro vast ereloon en 275 euro forfaitaire aktekosten. All in (inclusief de aan de overheid verschuldigde publicatiekosten, registratierechten, recht op geschriften, …) komt men aan 1.000 euro. Een stevige korting tegenover de gemiddelde huidige kost van 1.500 euro.
De bestaande tarifering was bovendien achterhaald sinds het nieuwe wetboek van vennootschappen en verenigingen en wordt hieraan aangepast.
Daarnaast werd, in antwoord op een vraag van het Prijzenobservatorium en de Ombudsnotaris, een drempel ingesteld vanaf wanneer het evenredig ereloon flexibel wordt. Dit zal vooral van toepassing zijn bij heel grote transacties (meestal beursgenoteerde ondernemingen en financiële instellingen).
- Modern statuut
Sluitstuk van de hervorming is de modernisering van het statuut van de notarissen.
Het beroep moet aantrekkelijk blijven voor jonge kandidaten, die steeds meer op zoek zijn naar flexibiliteit en een betere work-life balance. Kandidaten die het beroep willen uitoefenen maar niet noodzakelijk het financiële engagement willen aangaan om deel uit te maken van een vennootschap en voltijds als zelfstandige te werken, bieden we met het nieuw statuut van 'toegevoegde notaris' een oplossing. Ze worden notaris-werknemer maar kunnen optreden als een volwaardige notaris.
Bovendien wordt de dienstverlening van de notaris en de sociale rol die men vervult, gegarandeerd door het behoud van het systeem van cross-subsidiëring via het Notarieel Fonds. Dit solidariteitsmechanisme wordt aangepast rekening houdend met de voorgestelde wijzigingen aan de erelonen en kosten.
Tot slot worden ook de tuchtprocedures en –organen bij klachten vereenvoudigd, geprofessionaliseerd en objectiever gemaakt.
Vincent Van Quickenborne, vice-eersteminister en minister van Justitie: 'Dit is de belangrijkste hervorming van het notariaat van de laatste 70 jaar. We zijn daarbij niet over 1 nacht ijs gegaan. We kiezen voor lagere tarieven, meer transparantie en rechtszekerheid, betere voorwaarden voor startende ondernemers en een modern statuut. De notariskosten voor de gezinswoning dalen met gemiddeld 1.000 euro. We hebben daarover het voorbije jaar overlegd met de sector. De wetteksten worden aanstaande vrijdag op de ministerraad goedgekeurd en dan ter goedkeuring voorgelegd aan het parlement na advies van de Raad van State. De nieuwe tarieven zullen op 1 januari 2023 in werking treden.'
SHARE