Open Vld voorzitter en Kamerlid Egbert Lachaert doet een reeks concrete voorstellen om de particratie terug te dringen, de kracht van kandidaten en verkozenen te vergroten en de politieke financiën transparanter te maken. Het gaat onder meer om het opheffen van het ‘Vlaams zwijgakkoord’, de gelijkschakeling van verkiezingsuitgaven tussen alle kandidaten, het afschaffen van de lijststem en opvolgers. “Dit is slechts een eerste pakket. We nodigen alle fracties uit om de oefening rond politieke vernieuwing ten gronde te doen.”
Eerlijke verkiezingen
Ons land is een parlementaire democratie. Toch gaat er ook veel informele macht uit van de politieke partijen door allerhande systemen en regels bij verkiezingen en daarna. “Dat kan en moet anders. We willen de macht van parlementsleden herstellen en die van de partijen inperken”, legt Lachaert uit.
Vooreerst wil Open Vld de verkiezingskandidaten gelijke kansen geven en de kiezer weer alle macht toebedelen om te bepalen wie in het parlement gaat zetelen. Daarom moet het systeem van de lijststem en de opvolgers nu eindelijk op de schop. “Wie de meeste stemmen haalt, moet verkozen zijn. De plaats op de lijst -bij veel partijen toebedeeld door de partijtop- mag daarbij niet van tel zijn. Met ons wetsvoorstel zal de kiezer nog steeds een lijststem kunnen uitbrengen, maar die zal enkel een effect hebben op het aantal zetels dat een partij behaalt, niet op wie ze opneemt.”
Ook de opvolgerslijsten moeten verdwijnen. “Wanneer een parlementslid ontslag neemt, komt niet de persoon met de meeste voorkeursstemmen in het parlement. Wel een kandidaat uit de opvolgerslijst die doorgaans een pak minder stemmen behaalde en wie daar door de partij is geplaatst. Dit houdt democratisch geen enkele steek. Daarom willen we af van de opvolgers. Niet de partijen, maar de kiezers moeten bepalen wie hen vertegenwoordigt.”
Open Vld legt deze twee voorstellen al jarenlang op tafel. “Toch zijn de geesten bij andere partijen nu aan het rijpen. Partijen staan meer en meer open voor onze voorstellen die de burger weer de macht geven. De tijd is er rijp voor”, zegt Lachaert.
De liberaal koppelt er ook een campagnefinancieringsvoorstel aan vast. “Vandaag mogen de topkandidaten bovenaan een verkiezingslijst een veelvoud uitgeven voor hun campagne dan gewone kandidaten. Die laatste hun uitgaven zijn eerder beperkt. Dit komt eigenlijk neer op concurrentievervalsing en een campagneverbod voor deze kandidaten. Daarom stellen we voor om alle kandidaten -ongeacht hun plaats- dezelfde uitgavenlimiet op te leggen (8700 euro plus een variabel bedrag naargelang de kieskring). Uiteraard zullen partijen met hun geplafonneerd campagnebudget nog altijd bepaalde kandidaten zoals lijsttrekkers of nieuw talent extra kunnen promoten. Deze hervorming maakt verkiezingen eerlijker, en de financiering en aangifte daarvan transparanter.”
Parlementaire autonomie versterken
Vlaams parlementsleden moeten ook meer autonomie hebben om voorstellen neer te leggen. In de Kamer van Volksvertegenwoordigers bestaat die cultuur al. In het Vlaams Parlement is dat voor meerderheidsfracties niet het geval. Er geldt sinds vele jaren een politieke afspraak om enkel voorstellen van decreet neer te leggen na consensus in de coalitie, omdat neerlegging onmiddellijk tot een stemming leidt die de meerderheid kan verdelen. “Om hiervoor een oplossing te vinden, kan men het parlementslid de keuze geven om bij indiening van een voorstel te kiezen of het voorstel al dan niet geagendeerd moet worden. Dit biedt de ruimte nadien in overleg te gaan met de coalitiepartners binnen de meerderheid. Zo gebeurt dit ook in de Kamer.”
Leesbare én transparante uitgaven
Open Vld wil voorts de financiële transparantie verhogen. “Vandaag zijn verkiezingsaangiften zeer moeilijk leesbaar. Dit kan beter. Als men de bijlagen niet kent of de afspraken die achter de aangifte zitten, kan men eigenlijk weinig afleiden uit de aangifte. De aangiftes moeten ook voor iedereen raadpleegbaar blijven, wat vandaag slechts voor een beperkte periode het geval is.”
Ook de boekhouding van politieke partijen kan toegankelijker. “Deze boekhoudingen worden elk jaar door een bedrijfsrevisor nagekeken, waarna de jaarrekeningen officieel worden neergelegd. Deze zijn publiek consulteerbaar. Dat is goed, maar opnieuw voor de gewone burger is dit nog steeds weinig transparant. Door het bos is het moeilijk de bomen te zien. Partijen zouden best een vlot leesbare samenvatting over hun inkomsten en uitgavenposten ter beschikking stellen voor de burger. Die heeft recht om te weten wat partijen met hun geld doen. Wij plannen alvast deze transparantie zelf te bieden op onze eigen website.”
Open Vld houdt ook een pleidooi om de doorrekening van partijprogramma’s door het Planbureau te behouden en te verbeteren.
Het recht van uittredende ministers op twee persoonlijke medewerkers moet in de toekomst ook verdwijnen.
Grondige hervormingen
SHARE