“Leerkrachten zijn niet gewonnen voor ingekorte zomervakantie” lazen we in De Morgen. Deze conclusie werd gemaakt op basis van een enquête die de christelijke onderwijsvakbond COC bij haar leden uitvoerde. Van de 5.300 respondenten antwoordde ruim 78 procent dat zij zich niet kunnen vinden in de piste om de zomervakantie met twee weken in te korten, en deze te gebruiken om bijvoorbeeld de herfst- en krokusvakantie te verlengen. “Er is geen draagvlak”, was de heldere conclusie.
Sta mij toe om zowel de gevolgtrekking als de methode van deze enquête in twijfel te trekken. Het is beslist de verdienste van de Christelijke Onderwijscentrale om – als grootste onderwijsvakbond – een eigen onderzoek te verrichten. Er werd wel met enige voorafname gewerkt. De enquête ging immers gepaard met een bijhorende informatiebrochure, die fijntjes afsloot met de stelling dat “het sleutelen aan de organisatie van een schooljaar complexe en verstrekkende gevolgen heeft, maar kan de moeite waard zijn als we op korte of lange termijn voldoende grote positieve effecten kunnen verwachten. Die beslissing vandaag nemen, lijkt evenwel sterk op blind varen” want “er is tot op heden nog maar weinig degelijk onderzoek uitgevoerd naar de effecten van een verkorte zomervakantie op het leren van leerlingen”. De uitslag van de enquête lag dus bij voorbaat vast. Dit past perfect in het vakbondsdiscours waarbij iedere hervorming per definitie verkeerd is.
Toch zijn er wel degelijk onderzoekers die, op basis van wetenschap, pleiten voor een herziening van het systeem van schoolvakanties. We moeten er de pleidooien van Wouter Duyck en Dirk Van Damme maar op nalezen. Hun belangrijkste argument – en dat is ook het mijne – bestaat erin dat een té lange zomervakantie nefast is voor het leerproces. Om het simpel uit te drukken: hoe langer het duurt, hoe meer tijd het vanaf 1 september kost om de verloren leerstof opnieuw in te halen. Moeten leerkrachten dan vrezen voor hun vakanties die, zonder enige twijfel, een belangrijke aantrekkingskracht zijn voor het beroep? Absoluut niet. Ik spreek daarom ook niet van een ‘inkorting’ maar van een ‘verschuiving’ van de vakanties. Geen enkele gelegenheid in het Vlaams Parlement en daarbuiten laat ik onbenut om op die nagel te blijven kloppen.
Zoals bij alle, radicale hervormingsvoorstellen is de weerstand groot. Ik besef wel degelijk dat het sleutelen aan de vakantieperiodes een impact zal hebben op onze samenleving. Zo zullen werknemers – ouders – op een andere manier hun eigen verlof moeten invullen. Kinderopvang en jeugdkampen zullen anders georganiseerd worden. Er zullen ook gevolgen zijn voor de toeristische sector. Uit een bevraging van de sector eind vorig jaar door minister Demir bleek trouwens dat de toeristische sector zeker niet resoluut tegen het voorstel gekant is en wel opportuniteiten ziet in een herverdeling van de vakantieperiodes. Waarom lijkt iedereen dan alleen maar in negatieve gevolgen te willen denken? Ik wil niet hervormen om te hervormen, maar omdat ik ervan overtuigd ben dat zowel leerlingen als leerkrachten – als het onderwijs in het algemeen – hier op termijn baat bij zullen hebben.
En ja: we hebben zomerscholen om de grootste achterstand aan te pakken – maar die richten zich enkel tot een deel van de leerlingen, werden opgericht binnen de coronacontext en zijn al te afhankelijk van de goodwill van lokale besturen. Ik merk trouwens dat de discussie over de zomervakantie en de zomerscholen al eens – al dan niet kwaadwillig – door elkaar wordt gegooid. Men vergeet daarbij dat de zomerscholen door hun vrijwillig karakter en hun beperkte schaal nooit het effect kunnen bereiken van een spreiding van de schoolvakanties.
We kunnen een hele reeks van enquêtes en studies bestellen om alle details te onderzoeken, om maar zeker te zijn dat er niets uit het oog wordt verloren. En wanneer de grote argumenten op zijn, kunnen steeds de drogredenen aangehaald worden om het gelijk te halen: “Het is het moment niet.” “De mensen willen dat niet.” Of nog: “Er is geen draagvlak voor.” Door verlammende onzekerheid, gebrek aan durf en soms ook persoonlijke motieven lijkt het dan het eenvoudigst om het status quo te behouden – dat dan met nog meer vuur wordt verdedigd dan nodig.
Vandaar mijn oproep. Verlies niet langer tijd. Neem een voorbeeld aan de Franse Gemeenschap die de hervorming van de vakantieregeling gaat doorvoeren. Luister ook naar het GO! dat zich tevens een voorstander toont. Wees radicaal – in het belang van ons onderwijs, in het belang van élk kind.
Dit opiniestuk van Jean-Jacques De Gucht verscheen op 30 maart 2022 in De Morgen.
SHARE