Lokale besturen beheren deze legislatuur meer dan 100 miljard euro. De lokale begrotingen waarin deze middelen worden weergeven zijn echter zeer moeilijk leesbaar. Om de leesbaarheid te verhogen komt Somers met enkele ingrepen. Elk lokaal bestuur zal vanaf 2025 een eigen beleidsverklaring moeten afleggen vergelijkbaar met de septemberverklaring. De kerncijfers van de begroting moeten worden gebundeld op 1 pagina en het wordt eenvoudiger te zien wat er wijzigt in de cijfers ten opzichte van de vorige begroting. “Een broodnodige ingreep. We vergroten de democratische legitimiteit van het lokale niveau. Zowel voor burgers als gemeenteraadsleden wordt het duidelijker: waar geeft mijn stad of gemeente geld aan. Het is een verdere professionalisering die de lokale besturen klaarstoomt om meer bevoegdheden op zich te nemen.” aldus minister van Binnenlands Bestuur Bart Somers.
Steden en gemeenten in Vlaanderen beheren deze legislatuur meer dan 100 miljard euro. De begroting en boekhouding van de lokale besturen wordt opgenomen in de zogenaamde Beleids- en Beheercyclus (BBC) een systeem dat werd ingevoerd in 2014. Binnen dit systeem maken lokale besturen een meerjarenplan voor de gehele legislatuur. Hier zetten ze hun beleidslijnen en de gekoppelde budgettaire impact uit.
De grote slokkoppen in de budgetten zijn onder andere de personeelskosten, sociale steun en energiekosten. Daarnaast staan de investeringen van de lokale besturen, deze legislatuur goed voor bijna 20 miljard euro.
Transparantie
Ondanks het grote bedrag en het belang van de lokale keuzes, is de begroting van lokale besturen vandaag vaak te weinig transparant. Een begroting is nochtans het sluitstuk van het beleid, daarin staat geschreven waar een bestuur echt de focus op legt, en je kan eruit afleiden of de middelen optimaal worden gebruikt. Om de leesbaarheid van die begrotingen te vergroten voert Somers nu enkele aanpassingen door.
“Het is de belangrijkste beslissing van het jaar, de stemming van de begroting, maar het passeert vaak relatief snel op de verschillende gemeenteraden. Dat zou zo niet mogen zijn. Een begroting is het sluitstuk van het beleid, het is de interne machinekamer die blootlegt hoe het bestuur functioneert. Die begroting moet leesbaar zijn. Op die manier geven we de lokale democratie nog meer slagkracht.”
Een eigen september verklaring
Lokale besturen zullen om te beginnen een jaarlijkse beleidsverklaring vergelijkbaar met de septemberverklaring moeten houden. Hier lichten ze hun beleid toe en leggen ze hun specifieke klemtonen. Op dat moment zullen ze een makkelijk leesbaar overzicht moeten indienen dat op één A4 pagina de financiële kerncijfers toont. Denk aan de financiële schuld, de personeelsuitgaven en dotaties aan de politie. Zo kan men automatisch de verschillen met de vorige begroting kenbaar maken. Daarnaast wordt ook de volledige investeringsplanning inzichtelijker. De besturen zullen per beleidsveld het totaal van middelen moeten bundelen en transparant weergeven, bijvoorbeeld voor armoedebeleid, werk, middenstand, cultuur en sportinfrastructuur.
Intercommunales
Een doorn in het oog van veel gemeenteraadsleden is de onduidelijke stroom van middelen naar het kluwen van intercommunales. Somers voerde reeds een grondige hervorming door via de regiovorming die transparantie moet creëren over de structuren. Vandaag kiest hij voor transparantie over de financiën. Er komt een algemeen overzicht: hoeveel geld gaat er naar welke intercommunales. Hiervoor werd dit in verschillende lijnen ingeschreven waardoor een algemeen overzicht zoek was.
Deze nieuwe spelregels gaan in vanaf de opmaak van de nieuwe meerjarenbegroting in 2026.