Schaf levensbeschouwelijk onderwijs af
Schaf levensbeschouwelijk onderwijs af
Ik ontwikkelde mijn rebelse kantje toen ik schoolliep op het Bisschoppelijk Lyceum der Grauwe Zusters. Het strikte gezag van de nonnen, de verplichte misvieringen en de onderwerping aan het geloof die er bij ons werd ingedramd was de perfecte voedingsbodem om op te groeien tot kritische en vrijheidslievende liberaal. Uit principe vond ik toen al dat het opdringen van een eenzijdig wereldbeeld geen plek had binnen de schoolmuren. Dat is vandaag niet anders, maar ondertussen is het levensbeschouwelijk onderwijs ook organisatorisch uitgegroeid tot een kwelgeest op de schouders van onze scholen.
Ten eerste is er het financiële plaatje. De Vlaamse belastingbetaler hoest ieder jaar 300 miljoen euro op om de erkende godsdiensten of zedenleer in de klas te krijgen. In tijden van besparingen zijn zulke uitgaven aan iets wat eigenlijk tot de privésfeer behoort niet verantwoordbaar.
Ten tweede is er ook onder lesgevers levensbeschouwing een lerarentekort. Niet onlogisch, aangezien er soms leerkrachten gezocht moeten worden om les te geven aan een handvol leerlingen. Het is geen uitzondering dat een klas opgesplitst wordt in drie of vier groepen, waarbij enkelen privéles godsdienst krijgen omdat ze de enigen van hun geloof in de klas zijn. Als zo’n leerkracht dan even niet gevonden kan worden, moeten andere collega’s hun vrij uur opgeven, of moeten de leerlingen verspreid worden over andere klassen. In de omgekeerde richting is het niet altijd mogelijk om een godsdienstleerkracht elders een zieke collega te laten vervangen: omdat scholen zelf niet instaan voor de aanwervingen is er geen flexibiliteit om geschikte pedagogische profielen te kiezen.
In de praktijk betekent dit alles quasi onmogelijk hoofdbrekens om uurroosters samen te stellen. Denk aan een klas met 20 leerlingen, waarvan 5 katholieke godsdienst willen volgen, 10 niet-confessionele zedenleer, vier kindjes islamitische godsdienst en eentje de protestantse. Begin er maar aan. Vooral omdat de betrokken lesgevers zelden voltijds op één school staan, maar wel op verschillende scholen werken. Voor men de andere vakken kan vormgeven moet eerst die puzzel gelegd worden. Dat is nog los van de kost, om voor een lesuur vier leerkrachten te betalen waar je er anders maar één nodig hebt.
Ten derde doorkruist de verplichting om elk van de zeven erkende godsdiensten (katholieke, orthodoxe, protestantste, anglicaanse, joodse, islamitische of boeddhistische) of zedenleer aan te bieden het pedagogisch project van een individuele school. Scholen die willen inzetten op verbinding of interlevensbeschouwlijke dialoog worden geconfronteerd met een de facto segregatie in parallelle onderwijssystemen tijdens de lesuren. Er is immers amper controle op de lesinhoud tijdens die uren. Ouders die hun kind religieus willen opvoeden kunnen dat buiten de schooluren doen, zoals mijn grootouders vroeger naar de zondagse catechese gingen. Maar op school moet elk kind gelijk zijn.
Levensbeschouwing op school is duur, niet praktisch, en creëert ongelijkheid. Als liberalen pleiten we al lang voor de afschaffing. Eindelijk staat die in een regeerakkoord, maar het wordt stilaan tijd om er effectief werk van te gaan maken. Al geruime tijd gaat de minister van onderwijs moeilijke vragen over het thema uit de weg. Een juridisch advies over welke wettelijke en grondwettelijke stappen we moeten zetten zou al een maand klaar moeten zijn, maar krijgt het parlement niet te zien.
Aanstaande donderdag bespreekt het Vlaams parlement het jaarverslag van de inspectie levensbeschouwelijk onderwijs. In dat verslag staat dat de lessen levensbeschouwing niet kunnen afgeschaft worden omdat de Grondwet ervoor gewijzigd moet worden, en dat men andere oplossingen wil zoeken voor de planningsproblemen die religieus onderwijs met zich meebrengt. Wat die oplossingen zijn blijft vaag.
Nochtans hoeft de oplossing niet zo moeilijk te zijn. Het aanpassen van de Grondwet werd mogelijk gemaakt door de vorige regering, het is kwestie van interparlementair overleg te organiseren en de aanpassing te doen. De interlevensbeschouwlijke dialoog dient vervolgens ingeschreven te worden in de minimumdoelen, zodat scholen vrij kunnen kiezen welke leerkrachten ze daarvoor aanwerven. Op die manier bouwen we geen muren tussen geloofsgemeenschappen, maar bruggen. Als bonus verzachten we het lerarentekort, verlagen we de planlast voor schooldirecties, en komen middelen vrij die beter ingezet kunnen worden dan nu het geval is.