EEN DEMOCRATISCHE DOORSTART

Open Vld wilt de democratie in ons land versterken. Zo willen wij een federale kieskring invoeren. Een deel van de zetels van de Kamer wordt dan verkozen in een kieskring die alle kiezers vertegenwoordigt. In ons voorstel worden 20 federale volksvertegenwoordigers verkozen in een federale kieskring zonder taalpariteit. De overige zetels worden verkozen in kleinere kiesomschrijvingen. De zetelverdeling gebeurt op basis van een proportioneel kiesstelsel.

Iedere kiezer brengt dus twee stemmen uit: een lokale stem en een federale stem. In de federale kieskring mogen gemeenschappelijke lijsten opkomen. Politieke families zullen voortaan dus kunnen beslissen om gemeenschappelijke meertalige lijsten te presenteren met Nederlandstalige, Franstalige en Duitstalige kandidaten. Zo zal men overal in het land stemmen moet proberen halen en de regiogrenzen overstijgen.

Binnen de federale kieskring schuift elke lijst ook een kandidaat-premier naar voren. De populairste kandidaat op de lijst met de meeste stemmen in de federale of Vlaamse kieskring krijgt vervolgens het initiatief om een regering te vormen en wordt automatisch formateur. Als deze binnen een maand geen regeerakkoord kan sluiten gaat het initiatiefrecht over naar de populairste kandidaat van de tweede populairste lijst, tenzij de Kamer een verlenging van het mandaat toestaat.

De invloed van de particratie op de Belgische te politiek is te groot en dient te worden afgebouwd. De kiezer moet rechtstreeks kunnen kiezen wie hem of haar in het parlement zal vertegenwoordigen. Daarom willen we, in navolging van wat we gedaan hebben voor de lokale verkiezingen, de devolutieve werking van de lijststem afschaffen, evenals het systeem van opvolgers. Enkel en alleen op basis van het aantal stemmen dat een kandidaat behaalt, wordt die verkozen of aangewezen als opvolger. De lijststem blijft behouden als keuzemogelijkheid om voor een lijst te stemmen zonder een voorkeur voor een bepaalde kandidaat uit te spreken. De lijststem heeft enkel een gevolg voor de zetelverdeling tussen de lijsten, maar niet voor de aanwijzing van de verkozenen binnen de lijst. Het is de burger die moet bepalen wie in het parlement gaat zetelen, niet de plaats op de lijst.

Tot slot pleiten wij voor het afschaffen van de opkomstplicht voor alle verkiezingen. Deze is reeds afgeschaft voor de lokale verkiezingen en wij wensen dit overal door te trekken. Zo gaan politici mensen moeten overtuigen om te gaan stemmen, naast om op hen te gaan stemmen. Dit zorgt voor een nieuwe dynamiek waarin de kern van het democratisch gebeuren centraal komt te staan, en mensen niet alleen maar gaan stemmen omdat het moet.

EEN DEMOCRATIE DIE DICHTER BIJ DE BURGER STAAT

Open Vld wil meer inzetten op burgerparticipatie die de kiezers een meer directe stem geeft. Een waarachtige participatiecultuur moet vorm krijgen in ons land. Daarbij kunnen burgers op regelmatige tijdstippen hun stem direct en via innovatieve middelen laten horen. Nieuwe vormen van burgerparticipatie kunnen een meerwaarde vormen voor onze representatieve democratie. Burgerbegrotingen, het ‘right to challenge’, en burgerpanels zijn maar enkele voorbeelden van de vele mogelijkheden.

Eén van de instrumenten om dit te realiseren, is de kiezersraadpleging (cfr. ballot measures naar Amerikaans voorbeeld). Ter gelegenheid van de verkiezingen krijgen kiezers dan de mogelijkheid om zich over specifieke beleidsvragen uit te spreken. Deze kiezersraadpleging biedt het nieuwe parlement een duidelijke en gedragen beleidsrichting. Daarnaast versterken we de parlementaire autonomie door de onafhankelijkheid van onze volksvertegenwoordigers zo veel mogelijk te garanderen. Zij leggen enkel verantwoording af aan de kiezer.

EEN LIBERALE STAATSHERVORMING

We hebben ons land tot stilstand hervormd, de werking van België kan en moet veel beter. De volgende staatshervorming moet daarom een liberale staatshervorming zijn, die in het teken van efficiëntie en effectiviteit staat. Daarbij mogen er geen taboes heersen in de ene of andere richting. We moeten streven naar samenhangende bevoegdheidspakketten en eenvoudigere staatsstructuren. We maken van ons land een heldere federatie. De deelstaten van de federatie zijn Vlaanderen, Wallonië, Brussel en Oost-België. Het onderscheid tussen gemeenschappen en gewesten - met nog eens aparte politici, parlementen en commissies - houdt op te bestaan.

Bevoegdheden moeten op het meest effectieve niveau en zo dicht mogelijk bij de burger worden georganiseerd, maar onze staatsstructuur moet blokkering vermijden. Om ons land meer daadkrachtig te maken, moet het federale niveau in sommige omstandigheden finaal knopen kunnen doorhakken. In geval van crisismomenten of in het geval van internationale verplichtingen (zoals de Europese begrotingsafspraken, handelsakkoorden of klimaatakkoorden) is een scheidsrechter nodig wanneer het overlegmodel niet tot resultaten komt.

DAADKRACHTIGE LOKALE BESTUREN

Meer bevoegdheden aan het laagst mogelijke overheidsniveau is een liberaal uitgangspunt. Sterke steden en landelijke gemeenten, elk met hun eigenheid, zijn voor liberalen het overheidsniveau van de toekomst. Daarom komt er een interne staatshervorming waarbij we zoveel mogelijk bevoegdheden en middelen van het Federale en Vlaamse niveau doorschuiven naar het lokale bestuur. Dat laatste leidt tot schaalvoordelen en minder mandaten in bijvoorbeeld complexe intercommunales. We kiezen daarom resoluut om te evolueren naar een landschap met een 100-tal slagkrachtige gemeenten. Overbodige niveaus, zoals de provinciebesturen, schaffen we af. Op deze manier kunnen we het oerwoud van de vele bovenlokale en ondoorzichtige samenwerkingsverbanden saneren.

Het gemeentefonds moet worden aangepast in functie van de nieuwe bevoegdheden voor de steden en gemeenten. Dit gebeurt aan de hand van objectieve parameters. Tegelijkertijd voorzien zowel het federale als regionale niveau in het toekennen van de materiële en financiële middelen naar de steden en gemeenten voor iedere doorgeschoven bevoegdheid. We versterken tevens de gemeenteraden om te voorkomen dat de uitvoerende macht te dominant wordt. Gemeente- en districtsraadsleden moeten met een sterk statuut en sterke controlemechanismen vorm kunnen geven aan een slagkrachtige lokale democratie.

EEN LICHTERE EN MEER EFFICIËNTE OVERHEID

Ons overheidsapparaat is te log en te duur. Wanneer we de werking van de overheid (personeelskosten en verbruik) in België vergelijken met de werking in sommige andere landen, dan stellen we vast dat op sommige domeinen onze overheid te duur is. Bovendien staat daar maar zelden een betere prestatie tegenover. Onze overheid werkt dus niet altijd efficiënt. Dat is ook frustrerend voor heel veel ambtenaren die zich dag in dag uit inzetten voor een betere overheid. We moeten eveneens niet enkel focussen op de kernoverheid, maar ook op bv. de zogenaamde tussenstructuren die diensten aan de burger verlenen op basis van gereglementeerde of facultatieve subsidieregelingen. Het overheidsbeslag moet naar beneden tot maximaal 45% van het bbp.

Daarom is er nood aan een kerntakendebat. Er zijn tal van instellingen waarvoor een kosten-batenanalyse uitwijst dat ze best kunnen geschrapt worden. Zo dient de Senaat volledig politiek ontmanteld te worden, de huidige bevoegdheden rechtvaardigen de instelling niet langer. Ook de provincies en de overvloed aan controle- en adviesorganen zijn enkele sprekende voorbeelden van instellingen die onvoldoende meerwaarde bieden, net zoals tal van andere taken en subsidiereglementen van de overheid. Er zijn verschillende taken die de overheid best zelf niet meer uitvoert, maar gedeeltelijk of volledig uitbesteedt aan de privésector. Binnen concurrentiële sectoren kunnen privatiseringen ervoor zorgen dat de prijs-kwaliteitverhouding van bepaalde diensten wordt verbeterd, zonder aan de kwaliteit van de dienstverlening in te boeten.

Vandaag bestaat er te veel versnippering binnen de overheid en de onderliggende tussenstructuren. Hierdoor is er te veel overlap en wordt er te veel dubbel werk gedaan (bv. de uitbetaling van uitkeringen aan de burger,…). Via een sterkere centralisering zullen diensten die gelijkaardige taken verrichten, worden gefusioneerd. Hierdoor zal hetzelfde werk met minder mensen kunnen gebeuren. 

Het HR-beleid van de overheid dient grondig te worden gemoderniseerd. In de toekomst zullen enkel nog contractuele werknemers worden aangeworven. Men dient ook een beter systeem van interne mobiliteit bij de overheid uit te bouwen. Op deze manier worden de beschikbare ambtenaren ingezet daar waar ze het meest nodig zijn. Als gevolg hiervan kunnen nieuwe aanwervingen tot een minimum worden beperkt. Om hiervan een succes te maken geven we ambtenaren ook de kans om zich bij te scholen.

BRUSSEL

Brussel is een troef voor ons land. We zorgen er voor dat onze hoofdstad op een efficiënte en transparante manier bestuurd wordt. Dit kan door naar een echt stadsgewest te evolueren waarbij het beleidsmatig zwaartepunt bij het Brussels Hoofdstedelijk Gewest komt te liggen en de gemeenten zoveel mogelijk dienen te fuseren. We streven één politiezone voor Brussel na en willen de OCMW’s in de lokale besturen integreren. We kiezen voor een bereikbare hoofdstad waar auto, fiets en openbaar vervoer perfect op elkaar aansluiten.

We fusioneren het Hoofdstedelijk Gewest met de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie (GGC) en van de Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC) en de Franse Gemeenschapscommissie (COCOF) maken we instellingen zonder aparte structuren. En we kantelen ze in het gewest in. De uitoefening van de vroegere gemeenschapsbevoegdheden wordt geregeld in samenwerking met de andere deelstaten. De samenwerking (over bv onderwijs) kan de vorm aannemen van gelijkluidende decreten of andere financiële en organisatorische maatregelen.

Verder willen wij het Brussels parlement afslanken van 89 verkozenen naar 50 (40 Frans- & 10 Nederlandstaligen) en laten we de verkiezingen verlopen op taalgemengde lijsten en niet langer in taalgroepen. EU-burgers die langdurig hun hoofdverblijfplaats in Brussel hebben, krijgen daarbij ook gewestelijk stemrecht. We laten de datum van de verkiezing voor het huidige Brussels Hoofdstedelijk Gewest en de gemeenteraadsverkiezingen binnen dat grondgebied voortaan samenvallen en om de 5 jaar plaatsvinden: zo is er een grotere kans op samenvallende en samenwerkende politieke meerderheden op beide niveaus.

We gaan naar een drietalige dienstverlening en administratie, namelijk NL, FR en EN. Niet elke ambtenaar moet perfect drietalig zijn maar aanwezigheid van minstens 1 aanspreekpunt per taal is vereist. Daarnaast zorgen we er voor dat de wettelijk vastgelegde tweetaligheid wordt nageleefd en gesanctioneerd. We introduceren het Engels dus als bijkomende administratieve taal.