Beste vrienden,
Wat is het mooi om elkaar weer opnieuw te kunnen zien in een volle zaal.
Na twee jaar corona, na twee jaar mekaar te hebben moeten missen eindelijk opnieuw samen.
Hoe lastig die twee coronajaren ook waren, we hebben ook veel geleerd.
We hebben ontdekt dat vrijheid veel meer is dan gewoon uw goesting doen.
Vrijheid is niet enkel willen, het is ook kúnnen.
We hebben ontdekt dat vrijheid zonder gezondheid heel snel op grenzen botst en dat we ook als vrije mensen mekaar nodig hebben.
Ik herinner me een gesprek dat ik tijdens corona had met een student in Gent.
Hij zat in zijn tweede jaar. Maar tot dan toe had hij vooral de vier muren van zijn kot gezien. Zijn docenten kende hij van het scherm en hij had alle vrijheid om z’n dag in te delen zoals hij dat zelf wou. Te studeren wanneer hij dat wou. Te gaan sporten wanneer hij dat wou.
Maar zei hij: “Ik vind er niks aan.”
Hij vond er helemaal niks aan, aan die vrijheid op z’n eentje.
Dat is voor mij één van de belangrijkste lessen van twee jaar corona. Vrij zijn zonder dat ook samen te kunnen zijn, betekent maar weinig.
Als we hier vandaag, op voorzet van Egbert, het startschot geven van een reeks vernieuwingsdagen is dat voor mij één van de belangrijkste lessen die we moeten meenemen: vrijheid is niet iets abstract. Het is niet enkel iets van en voor onszelf. We zijn pas écht vrij zijn als we er ook sámen iets mee kunnen bouwen. Als we ook sámen vrij zijn.
Beste vrienden,
Het is die vrijheid die vandaag letterlijk onder vuur ligt, op nog geen 2.000 kilometer van hier.
De gruwelijke en brutale oorlog van Vladimir Poetin is niet alleen oorlog tegen Oekraïne en de Oekraïners. Het is ook een oorlog tegen de democratie en tegen alle democratische waarden waarop onze Westerse samenleving is gebouwd: vrijheid, gelijkwaardigheid en verbondenheid.
Het zijn die democratische waarden die onder vuur liggen. En het zijn ook die waarden waar het morgen in Frankrijk bij de presidentsverkiezingen over gaat.
Ik weet niet wie van jullie woensdagavond het debat tussen de twee kandidaten heeft gezien. Maar Emmanuel Macron moest zijn extreemrechtse tegenstander er tot twee keer toe op wijzen dat er nog zoiets bestaat als de grondwet. Dat álle mensen gelijk zijn. Dat er geen goede en slechte menselijke
soort is. En dat niemand boven de wet staat. Net als voor Poetin zijn ook voor Le Pen dat soort democratische basiswaarden blijkbaar een lastige bijkomstigheid.
Het toont dat onze Westerse waarden en onze democratie nooit verworven zijn.
Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog telde de wereld maar 12 democratieën. De jaren nadien zou die groep steeds groter en groter worden. In 2002 was het aantal democratieën al uitgegroeid tot 92.
92 landen waar mensen in vrijheid kunnen leven, geloven en liefhebben.
Voor het eerst meer democratieën dan landen geleid door autocraten, dictators en autoritaire leiders.
Maar niets is verworven.
De voorbije twintig jaar staan in steeds meer landen die burgerlijke vrijheden opnieuw onder druk.
En bijna altijd onder impuls van politieke leiders – zogenaamde ‘sterke leiders’ – die de eigen instincten laten primeren en boven de wet plaatsen. Iets wat haaks staat op onze liberale democratie.
In een democratie betekent sterk leiderschap diversiteit en inclusie – iédereen kansen geven, iédereen laten meedoen.
Onze liberale democratie beschermt minderheden tegen de macht van de meerderheid. Om te vermijden dat je, zoals John Stuart Mill schreef, eindigt met “de tirannie van de meerderheid over de minderheid.”
En het is precies dié tirannie die we steeds meer zien opduiken – óók in Europa: regeringen die de vrije pers aanvallen, moslims en migranten ontmenselijken en fundamentele rechten ontzeggen aan vrouwen en holebi’s.
De liberale democratie is precies het tegenovergestelde.
In een democratie staan menselijk fatsoen en persoonlijke vrijheid centraal. Moet iedereen ongeacht afkomst, geloof of seksuele voorkeur vrij kunnen leven en liefhebben.
In een democratie betekent een politieke overwinning bij de stembus nooit en op geen enkele manier absolute macht.
In een democratie heb je de trias politica en zien onafhankelijke rechtbanken altijd en overal toe op de naleving van burgerlijke vrijheden.
Het is dát democratisch model dat autocraten in China en Rusland vandaag verwerpen.
En vergis u niet, ook in Europa zijn er die de “illiberale democratie” willen installeren. Sommigen komen er openlijk voor uit, anderen injecteren het als sluipend gif in onze samenleving.
Je ziet het elke dag op sociale media.
Anonieme accounts die van je nonkel of tante zouden kunnen zijn, worden in werkelijkheid aangestuurd vanuit Moskou of Sint-Petersburg. Met haatboodschappen, beledigingen en leugens.
Dezelfde accounts die tijdens de coronacrisis foutieve informatie verspreidden over de vaccins, actievoerden tegen het coronabeleid, die gretig werden geretweet door radicale en extreemrechtse partijen, diezelfde accounts vallen vandaag de NAVO aan en verdedigen Poetin.
Laat ons dus niet naïef zijn.
De strijd wordt vandaag niet enkel gevoerd in de open vlaktes van de Donbas.
De Russische aanvalstroepen zitten ook in uw broekzak, op uw smartphone.
Met georganiseerde desinformatiecampagnes die maar één doel hebben: hier bij ons mensen tegen mekaar opzetten, ons verdelen en ons democratisch model onderuithalen.
En ze doen dat met de hand- en spandiensten van hun trawanten in onze parlementen.
In Frankrijk met een Marine Le Pen die Russische leningen heeft lopen bij haar vriend Poetin. Ik heb altijd geleerd: diens brood men eet, diens woord men spreekt.
Maar evengoed zijn er ook in ons parlement extremistische partijen die zelfs na Boetsja en Marioepol nog altijd met een dubbele tong spreken.
Toen wij bezig waren met de veiligheid van ons land en van onze militairen, waren zij hun Facebookpagina’s aan het opkuisen zodat er toch maar geen foto met Poetin of zijn kliek zou opstaan.
Ze gingen in Damascus op de koffie bij massamoordenaar Assad. Ze trokken naar de Krim om er de illegale annexatie te vieren en te dansen op het graf van de Europese democratie.
Beste vrienden, het is tijd om wakker te worden en op te staan.
De generaties voor ons hebben véél te lang en véél te hard gevochten voor onze democratie om die nu kapot te laten maken door de nuttige idioten die Vladimir Poetin ook bij ons voor zijn kar heeft weten te spannen.
We hebben veel te lang gevochten voor de gelijke rechten van mannen en vrouwen.
Voor de rechten van holebi’s en transgenders.
Voor een stem voor iedereen.
Voor het recht om je eigen gedacht te mogen zeggen, te zijn wie je bent, te geloven wat je wil.
Te gaan en staan waar je wil.
Al die democratische grondwaarden zijn veel te kostbaar om zomaar uit handen te geven.
En we gaan dat door niemand laten afpakken.
Niet door radicale islamisten met hun haatspraak en bommengordels.
En niet door extreemrechts met hun leugens, haatzaaierij en geknuffel met Poetin.
Want diep van binnen haten zij onze waarden.
Zij haten de diversiteit en alles waar onze democratie voor staat.
En ze voeden zo de instabiliteit en voeren de agenda van Poetin uit.
Laat ons een kat een kat noemen: iedereen die de voorbije jaren heeft aangeschurkt tegen autocraten als Poetin heeft vandaag mee bloed aan zijn handen en is niet alleen mee verantwoordelijk voor de wandaden in Oekraïne, maar ook voor de zware prijs die de mensen daar vandaag in ons land voor
betalen. Voor de prijzen aan de pomp. Het onbetaalbare gas.
Want het is niet alleen oorlog in Oekraïne, het is ook oorlog in de portemonnee van onze mensen en bedrijven.
Het is de oorlog van Poetin die de gasprijzen de hoogte injaagt waardoor mensen hun facturen niet kunnen betalen en we als overheid moeten bijpassen – wat we ook doen, op een nooit geziene manier.
Het is de oorlog van Poetin die de grondstofprijzen zo duur maakt dat bouwen onbetaalbaar wordt.
En het is de oorlog van Poetin die onze economie doet strompelen, net op het moment dat we ons volop uit corona aan het lanceren waren. Met een Belgische economie die sneller uit de startblokken schoot dan in andere landen. Precies omdat we een verstandig crisisbeleid hebben gevoerd. Omdat we ervoor gekozen hebben om niemand te laten vallen. Een keuze waar ik vandaag nog altijd trots op ben.
Onze strijd tegen de antidemocratische krachten is dus niet alleen een strijd voor onze waarden. Het is ook een strijd voor onze welvaart. Voor de betaalbaarheid van facturen. En voor de jobs van mensen.
Zonder vrede, zonder stabiliteit, zonder samenwerking, geen welvaart en geen jobs.
Als Europa vandaag veruit het rijkste continent is, is het omdat Europese landen de voorbije 77 jaar geen oorlog hebben gevoerd, maar samen hebben gewerkt en hun verschillen hebben uitgepraat. Rond een tafel en niet met wapens.
We hebben veel te lang gebouwd aan een Europese Unie die ons vrede, veiligheid en welvaart geeft, om ook dat nog eens kapot te laten maken door de extremisten van links en van rechts.
Beste vrienden, dat is de komende maanden en jaren de inzet: alle democratische krachten mobiliseren om onze vrijheid, welvaart en veiligheid te verdedigen. Ook in ons land.
We zullen moeten opstaan tegen iedereen die van binnenuit of van buitenaf onze democratie probeert te ondermijnen, mensen tegen mekaar opzet, onrust en angst zaait en zo óns sociaal model en onze welvaart kapot maakt.
Tegelijk moeten wij ook ons huiswerk doen.
Ons land moet sneller, beter en goedkoper. Maar we gaan dat niet doen door het op te breken. Of door opnieuw twee jaar lang kostbare tijd te verliezen en naar onze navel te staren. De wereld zal niet op ons wachten.
Een sneller, beter en goedkoper land. Dat doen we door méér naar buiten te kijken en méér samen te werken. Want we zijn juist het meest succesvol wanneer we niet blijven vastzitten in ons eigen gelijk, maar ook de brug slaan en verbinden. Dat is altijd al het succes geweest van ons land.
Het is precies dié openheid die ervoor gezorgd heeft dat we in ons land de coronavaccins voor de hele wereld produceren.
Dat we in heel wat domeinen de knapste koppen aantrekken.
Dat we de thuishaven zijn van één van de grootste chemieclusters van de wereld.
Dat we havens hebben van wereldklasse.
En de zetel zijn van de NAVO en de Europese Unie.
Er is in deze zaal, in ons land niet één iemand die helemaal op zijn eentje een positief verschil kan maken. Wie zich ingraaft, anderen voortdurend wegzet of wegduwt, die bereikt heel weinig. Dat is in een vereniging zo en dat is in een bedrijf zo. Dat is thuis zo. En dat is in de politiek niet anders. Het zijn mensen die open staan voor anderen, die de gave hebben om met anderen samen te werken, die voor vooruitgang zorgen.
Het is ook dát model dat we moeten beschermen.
Geen samenleving van roepers, maar van mensen die naar mekaar luisteren.
Geen samenleving van uitsluiten en afrekenen, maar van mensen die met mekaar door één deur kunnen, wie ze ook zijn of wat ze ook denken.
Er is niets sterker dan een groep mensen van goede wil die de handen in mekaar slaan. Dat klinkt zacht, maar dat is het allesbehalve.
Dat is onze échte kracht. Altijd al geweest.
Dat is échte vooruitgang.
En geen enkele discussie over structuren kan daaraan tippen.
En dat is de meteen de grootste politieke stroomstoot die we ons land moeten geven. Wat minder politiek van het eigen gelijk. Wat minder politici die met zichzelf en met structuren bezig zijn. Als ons land een hervorming nodig heeft, dan is het een die samenwerken makkelijker maakt. Zodat onze gezinnen en bedrijven na de rollercoaster van de voorbije twee jaar rust en stabiliteit krijgen.
We zullen allemaal mee aan de kar moeten trekken.
Niet voor het eigen gelijk.
Maar voor iets veel belangrijkers, iets veel fundamentelers.
Voor onze democratische basiswaarden: vrijheid, gelijkwaardigheid en verbondenheid.
Waarden die garant staan voor vrede en welvaart.
Voor stabiliteit en zekerheid.
Voor respect voor iedere mens.
En voor vooruitgang.
Dat is de strijd die ik samen met jullie en met alle democratische krachten zal blijven voeren.
SHARE