Vlaams Parlementslid Freya Saeys (Open Vld) pleit ervoor om een vroegdetectieprogramma op te zetten voor prostaatkanker en dit vanaf de leeftijd van 45 jaar. Saeys schreef daarvoor een conceptnota, waarover vandaag in het Vlaams Parlement hoorzittingen doorgaan. De conceptnota en de hoorzittingen moeten een aanleiding vormen tot betere wetgeving. Want deze vorm van kanker kent nog te vaak een fatale afloop.
9.555 Belgische mannen werden in 2017 gediagnosticeerd met prostaatkanker. Daarmee is het met voorsprong de meest vastgestelde kanker bij mannen. Het is als het ware de tegenhanger van borstkanker bij vrouwen: in 2017 werden er daarvan 10.627 nieuwe diagnoses gesteld. Als prostaatkanker echter te laat wordt vastgesteld is die meestal niet meer te genezen. Van de 9.555 mannen die in 2017 met prostaatkanker werden diagnosticeerd, stierven er dan ook 1.529 of 16 procent. Dat blijkt uit cijfers van de Stichting Kankerregister. Volgens Open Vld-parlementslid Freya Saeys zou een screening op deze vorm van kanker dit hoge percentage sterfgevallen kunnen voorkomen. “Artsen zouden zo meer mannen tijdig kunnen bereiken én helpen”, zegt Saeys.
Na de ontdekking en toepassing van het prostaatspecifiek antigen (PSA) voor prostaatkankerscreening in 1986 werden er veel meer kankers ontdekt en behandeld, wat leidde tot een indrukwekkende daling van de prostaatkankersterfte. Terwijl in de periode voor de PSA-testing een op de twee mannen aan prostaatkanker stierf, verminderde dat aantal tot een op de vijf en in sommige landen zelfs tot een op de tien.
In 2012 maakte de klinische richtlijn van de US Preventive Services Task Force (USPSTF) tegen het gebruik van PSA-testen in de meeste landen een einde aan deze screening. De USPSTF baseerde zich daarvoor op de toenmalige overtuiging dat de nadelen van overdiagnose en overbehandeling niet opwogen tegen de voordelen, namelijk de daling van het sterftecijfer. In België neemt Domus Medica die aanbeveling nog steeds over en veel huisartsen blijven dan ook gekant tegen een systematisch gebruik van PSA-testen bij gezonde mannen.
Nadat de screening van mannen via de PSA-test werd stopgezet, werd in de Verenigde Staten vastgesteld dat aan de daling van het sterftecijfer door prostaatkanker gedurende meer dan twintig jaar een einde was gekomen. Het sterftecijfer en het aantal mannen bij wie een vergevorderde
(niet-geneesbare) prostaatkanker wordt ontdekt neemt zelfs toe. Die trend begint zich ook in België af te tekenen. Het ontraden van vroege opsporing van prostaatkanker door gebruik van PSA-testing lijkt te leiden naar een diagnose van prostaatkanker als die zich in een verder stadium bevindt. Daardoor is de negatieve impact op de levenskwaliteit groter en stijgt ook de kans om eraan te sterven.
De European Association of Urology (EAU) pleit er nu voor om gezonde mannen tussen 45 à 50 en 69 jaar te testen op PSA. Dat standpunt komt er na twee grote wetenschappelijke studies die bevolkingsgebaseerde screening met niet-screening vergeleken. De European Randomised Study of Screening for Prostate Cancer (ERSPC) toont aan dat PSA-screening het overlijden aan prostaatkanker al na elf jaar vermindert met 21 procent. Een andere screeningsstudie (Göteborg trial) wijst op een vermindering met 44 procent na veertien jaar. De analyse van een kleinere Nederlandse cohorte van de ERSPC toont aan dat het overlijden aan prostaatkanker na negentien jaar zelfs met 50 procent vermindert. “Naarmate de follow-upperiode langer is moet er dus een kleiner aantal mannen worden gescreend en behandeld om één overlijden door prostaatkanker te vermijden”, aldus Saeys. “Als huisarts heb ik door deze screening al een heel aantal patiënten op tijd kunnen doorsturen, vooraleer er uitzaaiingen zijn die de therapie bemoeilijken en de overlevingskansen beperken. Op jongere leeftijd verloopt de ziekte vaak agressiever. Als we de prostaatkanker dan in een vroeg stadium ontdekken kan dat een enorm verschil maken.”
Met haar conceptnota in het Vlaams Parlement wil Freya Saeys dit werk verderzetten. De nota formuleert vier aanbevelingen:
- Het is wenselijk om een informatie- en sensibiliseringscampagne op te zetten rond prostaatkanker vanaf de leeftijd van 45 à 50 jaar om een draagvlak voor de vroegtijdige detectie van prostaatkanker te creëren en mannen goed te informeren over deze vorm van kanker, het belang van een tijdige diagnose, de behandeling en de daaraan verbonden risico’s;
- Er moet een vroegdetectieprogramma voor prostaatkanker worden ontwikkeld om de prostaatkankersterfte significant terug te dringen en het verlies aan levenskwaliteit bij te laat gediagnosticeerde kankers te vermijden;
- Prostaatkanker moet mee worden opgenomen in de gezondheidsdoelstelling over bevolkingsonderzoeken naar kanker;
- Er moet overleg met de federale overheid worden gepleegd over:
- De terugbetaling van de PSA-test;
- De uitwerking van een vervolgtraject bij een positieve PSA-test op basis van de vandaag bestaande wetenschappelijke evidentie voor zowel diagnose als behandeling, zodat zowel overdiagnose als overbehandeling maximaal wordt vermeden.
“Tot slot is de combinatie van screening en tijdige behandeling niet alleen levensreddend en minder ingrijpend voor de patiënt in kwestie, maar ook heel wat goedkoper dan de behandeling en verzorging van een patiënt met een vergevorderd stadium van prostaatkanker”, besluit de Vlaams volksvertegenwoordiger.
Link:
SHARE